Trong một bài đánh giá gần đây được công bố trên tạp chí Advances in Nutrition , các nhà nghiên cứu đã kiểm tra bằng chứng hiện tại về vai trò của oligosaccharides sữa mẹ (HMO) trong việc bảo vệ trẻ sơ sinh chống lại nhiễm trùng và bệnh tật do virus hợp bào hô hấp (RSV), nêu bật các cơ chế tiềm năng và hướng nghiên cứu trong tương lai.
RSV, một nguyên nhân phổ biến gây nhiễm trùng đường hô hấp ở trẻ em, đặc biệt ảnh hưởng đến trẻ sơ sinh dưới hai tuổi, với tỷ lệ mắc bệnh và tử vong đáng kể. Ngoài tác động tức thời đến sức khỏe, nhiễm RSV còn có thể ảnh hưởng đến sự phát triển miễn dịch lâu dài và kết quả sức khỏe tổng thể. Gánh nặng bệnh tật nặng nề do nhiễm RSV ở trẻ sơ sinh, cùng với việc thiếu các phương pháp điều trị hiệu quả, làm nổi bật nhu cầu cấp thiết về các chiến lược dự phòng.
Nuôi con bằng sữa mẹ được chứng minh là mang lại sự bảo vệ nhất quán chống lại bệnh RSV nghiêm trọng, có khả năng nhờ các thành phần hoạt tính sinh học trong sữa mẹ, bao gồm cả HMO. Các nghiên cứu gần đây cho thấy HMO có liên quan đến nguy cơ nhiễm trùng đường hô hấp thấp hơn, giảm lượng virus và tình trạng viêm ở trẻ sơ sinh, nêu bật vai trò tiềm năng của chúng trong việc ngăn ngừa và kiểm soát nhiễm trùng RSV.
Tổng quan về oligosaccharides sữa mẹ
Việc tìm hiểu nghiên cứu các thành phần có trong sữa mẹ đã đưa các nhà dinh dưỡng tìm ra nguyên nhân giúp trẻ bú mẹ có sức đề kháng cao, đặc biệt trẻ bú mẹ có một hệ vi khuẩn tốt trong đường ruột, nơi chiếm tới 70% hệ miễn dịch, tạo nên hàng rào bảo vệ, giúp bé vượt qua các đợt bệnh nhanh. Đó chính là nhờ thành phần đặc biệt có trong sữa mẹ gọi là Human Milk Oligosaccharides (viết tắt HMO). Nghiên cứu cho thấy HMO là đại dưỡng chất nhiều thứ 3 trong sữa mẹ chỉ sau carbohydrate và chất béo, nhiều hơn cả chất đạm.
Vai trò HMO trong sữa mẹ
HMO có nhiều trong sữa mẹ, đóng nhiều vai trò khác nhau trong sự phát triển của trẻ sơ sinh. Chúng được tổng hợp từ lactose và có thể tạo thành các cấu trúc khác nhau với các loại đường bổ sung như GlcNAc, Gal, Fuc và Neu5Ac. Nồng độ và thành phần của HMO khác nhau giữa các cá nhân và quần thể do yếu tố di truyền và môi trường. HMO có khả năng chống lại quá trình tiêu hóa và đến đại tràng nguyên vẹn, nơi chúng điều chỉnh hệ vi sinh vật, ức chế sự liên kết của mầm bệnh, giảm viêm và điều chỉnh hệ thống miễn dịch, có khả năng góp phần ngăn ngừa nhiễm virus ở trẻ bú mẹ.
Nhiều nghiên cứu lâm sàng đã khám phá mối liên quan giữa HMO và các triệu chứng hô hấp ở trẻ sơ sinh, đặc biệt tập trung vào tác dụng phòng ngừa tiềm tàng của chúng đối với nhiễm trùng RSV và các bệnh về đường hô hấp khác.
HMO cho thấy hoạt động chống vi-rút
HMO thể hiện đặc tính kháng virus bằng cách liên kết với các loại virus có liên quan đến lâm sàng, bao gồm rotavirus, norovirus, virus gây suy giảm miễn dịch ở người (HIV) và cúm. Các HMO fucosyl hóa α1-2 như 2′-FL có thể chiếm giữ các vị trí liên kết của norovirus, làm giảm khả năng lây nhiễm. Một số HMO nhất định cạnh tranh với HIV-1 để giành vị trí gắn kết trên tế bào đuôi gai, có khả năng làm giảm sự lây truyền. Mặc dù sữa mẹ có khả năng truyền vi-rút nhưng nó hiếm khi gây bệnh ở trẻ sơ sinh, có thể là do đặc tính kháng vi-rút của HMO. Sự đa dạng về cấu trúc của HMO mang lại nhiều biện pháp bảo vệ chống lại nhiễm vi-rút, có tác dụng ngăn ngừa các bệnh như bệnh vi-rút Corona 2019 (Covid-19).
Cơ chế hoạt động chống Virus của HMO
Ngoài ra, việc tiếp xúc với một số HMO làm thay đổi phản ứng của tế bào đơn nhân máu ngoại vi và đường hô hấp của con người đối với nhiễm RSV. Những HMO này được chứng minh là làm giảm tải lượng virus RSV. Do đó, việc bổ sung HMO có thể tăng cường khả năng chống lại nhiễm trùng RSV ở trẻ sơ sinh, có khả năng giải thích việc giảm nguy cơ mắc bệnh RSV nghiêm trọng ở trẻ bú mẹ. Ngoài ra, kiểu gen bài tiết của mẹ, ảnh hưởng đến việc sản xuất HMO fucosyl hóa α1-2, được phát hiện có liên quan đến việc giảm nguy cơ nhiễm trùng đường hô hấp cấp tính ở trẻ bú mẹ.
Điều chỉnh hệ vi sinh vật đường ruột để giảm thiểu mức độ nghiêm trọng của bệnh RSV
Khái niệm trục ruột-phổi cho thấy hệ vi sinh vật đường ruột có thể ảnh hưởng đến khả năng phòng vệ miễn dịch chống lại các bệnh nhiễm trùng đường hô hấp như RSV ngoài đường tiêu hóa. Những thay đổi trong hệ vi sinh vật đường ruột và các chất chuyển hóa liên quan được phát hiện có liên quan đến tỷ lệ mắc và mức độ nghiêm trọng của các bệnh nhiễm trùng đường hô hấp như RSV.
HMO cho thấy hứa hẹn trong việc chống lại RSV thông qua nhiều cơ chế, bao gồm cả tác dụng kháng virus trực tiếp và điều chế hệ vi sinh vật đường ruột./.
Phòng Điều Dưỡng