BS CKI Đào Thành Trung
- Giới thiệu
Chấn thương đầu là một vấn đề sức khỏe phổ biến với nhiều mức độ nghiêm trọng, từ va đập nhẹ đến tổn thương não nghiêm trọng. Tùy thuộc vào mức độ chấn thương, hậu quả có thể ảnh hưởng đến cả thể chất và tinh thần của người bệnh.
2. Nguyên nhân gây chấn thương đầu:
2.1 Tai nạn:
Đây là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến chấn thương đầu, bao gồm tai nạn giao thông, té ngã, va đập trong thể thao hoặc hoạt động vui chơi.
- Tai nạn giao thông:va chạm xe cộ, xe đạp, xe máy… Là nguyên nhân phổ biến nhất gây chấn thương đầu nặng, thậm chí tử vong.
- Té ngã:té ngã từ cầu thang, ghế cao, trong nhà tắm hoặc khi tham gia các hoạt động thể thao cũng có thể dẫn đến chấn thương đầu.
- Va đập trong thể thao:các môn thể thao va chạm như bóng đá, bóng rổ, võ thuật… Tiềm ẩn nguy cơ cao gây chấn thương đầu do va chạm trực tiếp hoặc gián tiếp.
- Tai nạn trong sinh hoạt:tai nạn do các vật dụng trong nhà, dụng cụ lao động hoặc tai nạn do thiết bị nổ cũng có thể gây chấn thương đầu.
2.2 Bạo lực:
Bạo lực gia đình, bạo lực học đường hoặc các hành vi xô xát là những nguyên nhân đáng quan tâm dẫn đến chấn thương đầu.
- Bạo lực gia đình:phụ nữ và trẻ em là đối tượng dễ bị tổn thương nhất bởi bạo lực gia đình, dẫn đến chấn thương đầu với nhiều mức độ khác nhau.
- Bạo lực học đường:xô xát, đánh nhau giữa học sinh có thể gây ra chấn thương đầu, ảnh hưởng đến sức khỏe và tâm lý của các em.
- Hành vi xô xát:xô xát trong các cuộc biểu tình, xung đột hoặc bạo động khác cũng có thể dẫn đến chấn thương đầu.
2.3 Rơi cao:
Rơi từ cầu thang, ghế cao, mái nhà hoặc các nơi cao khác có thể gây tổn thương đầu nghiêm trọng.
- Tai nạn lao động:rơi từ giàn giáo, mái nhà hoặc các vị trí cao trong quá trình làm việc là nguy cơ cao gây chấn thương đầu cho người lao động.
- Tai nạn sinh hoạt:rơi từ cầu thang, ghế cao hoặc các nơi cao trong nhà cũng có thể dẫn đến chấn thương đầu, đặc biệt là ở trẻ em và người cao tuổi.
3. Triệu chứng của chấn thương đầu:
3.1 Triệu chứng nhẹ:
- Nhức đầu: đây là triệu chứng phổ biến nhất sau chấn thương đầu, thường có cảm giác đau nhói, căng tức hoặc âm ỉ.
- Chóng mặt: cảm giác quay cuồng, choáng váng, mất thăng bằng có thể xuất hiện sau chấn thương đầu.
- Buồn nôn, nôn mửa: do kích thích hệ tiêu hóa hoặc tăng áp lực nội sọ.
- Mất thăng bằng: khó khăn trong việc đi lại, phối hợp động tác do ảnh hưởng đến hệ thống thần kinh.
- Ù tai: nghe tiếng ồn, ù tai hoặc mất thính giác tạm thời.
Sưng tấy, bầm tím: xuất hiện ở vùng da đầu sau khi va đập
3.2 Triệu chứng nặng:
- Mất ý thức: mất khả năng nhận thức xung quanh, có thể kéo dài từ vài giây đến vài giờ hoặc lâu hơn.
- Co giật: các cơn co giật bất thường do hoạt động điện não rối loạn.
- Chảy máu tai hoặc mũi: dấu hiệu tổn thương bên trong hộp sọ, cần được cấp cứu y tế ngay lập tức.
- Thay đổi hành vi: bồn chồn, hung hăng, kích động hoặc lú lẫn do ảnh hưởng đến não bộ.
- Hôn mê: mất ý thức hoàn toàn, không phản ứng với kích thích.
4. Chẩn đoán chấn thương đầu:
4.1 Khám lâm sàng
Kiểm tra các dấu hiệu sinh tồn như nhịp tim, nhịp thở, huyết áp.
Đánh giá mức độ tỉnh táo, khả năng định hướng và phản xạ của bệnh nhân.
Khám thần kinh để kiểm tra thị lực, thính lực, khả năng vận động và cảm giác.
4.2 Chẩn đoán hình ảnh:
Chụp ct scan: sử dụng tia x quét cắt lớp để tạo hình ảnh chi tiết cấu trúc não bộ, giúp phát hiện các tổn thương như xuất huyết não, vỡ sọ, tụ máu não.
Chụp mri: sử dụng từ trường và sóng vô tuyến để tạo hình ảnh chi tiết não bộ, giúp phát hiện các tổn thương não mềm, tổn thương mạch máu não.
4.3 Xét nghiệm khác:
Xét nghiệm máu: xét nghiệm công thức máu, điện giải đồ, chức năng đông máu… Để đánh giá tình trạng sức khỏe tổng thể và phát hiện các biến chứng tiềm ẩn.
Xét nghiệm nước tiểu: xét nghiệm tìm máu trong nước tiểu, giúp phát hiện tổn thương thận do chấn thương đầu.
5. Điều trị chấn thương đầu
5.1 Điều trị hỗ trợ:
Nghỉ ngơi: cần đảm bảo cho bệnh nhân được nghỉ ngơi đầy đủ để não bộ phục hồi.
Theo dõi: theo dõi các dấu hiệu sinh tồn, tình trạng ý thức và các triệu chứng của bệnh nhân.
Giảm đau: sử dụng thuốc giảm đau phù hợp theo chỉ định của bác sĩ.
Chống nôn: sử dụng thuốc chống nôn để giảm các triệu chứng buồn nôn, nôn mửa.
Hạ sốt: sử dụng thuốc hạ sốt nếu bệnh nhân có sốt.
5.2 Điều trị đặc biệt:
Phẫu thuật: trong trường hợp có xuất huyết não, vỡ hộp sọ hoặc tổn thương não nghiêm trọng, phẫu thuật có thể cần thiết để giải quyết vấn đề.
Thuốc chống co giật: sử dụng thuốc chống co giật để kiểm soát các cơn co giật do chấn thương đầu.
Thuốc lợi tiểu: sử dụng thuốc lợi tiểu để giảm phù não do chấn thương đầu.
Dinh dưỡng: bổ sung dinh dưỡng đầy đủ qua đường ăn uống hoặc sonde dạ dày nếu bệnh nhân không thể tự ăn.
5.3 Phục hồi chức năng:
Sau khi điều trị, người bệnh có thể cần tham gia phục hồi chức năng để cải thiện khả năng vận động, ngôn ngữ, nhận thức và tâm lý.
Các bài tập vật lý trị liệu, ngôn ngữ trị liệu, tâm lý trị liệu… Sẽ được thiết kế phù hợp với tình trạng cụ thể của từng bệnh nhân.
6. Phòng ngừa chấn thương đầu:
6.1 Đội mũ bảo hiểm:
Đội mũ bảo hiểm khi tham gia giao thông, chơi thể thao hoặc hoạt động có nguy cơ cao ngã.
Chọn mũ bảo hiểm đạt tiêu chuẩn an toàn và vừa vặn với kích thước đầu.
6.2 Tránh tai nạn:
Cẩn thận khi di chuyển, chú ý quan sát xung quanh, tránh đi lại trong khu vực nguy hiểm.
Sử dụng các thiết bị an toàn phù hợp khi tham gia giao thông, lao động hoặc sinh hoạt.
6.3 Bảo vệ trẻ em:
Giám sát trẻ em cẩn thận, đặc biệt khi trẻ chơi đùa hoặc tham gia các hoạt động có nguy cơ cao.
Sử dụng các thiết bị bảo vệ như mũ bảo hiểm, nệm chống va đập cho trẻ em.
6.4 Nâng cao nhận thức:
Tăng cường giáo dục về an toàn giao thông, phòng ngừa tai nạn và chấn thương đầu cho mọi người.
Nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của việc đội mũ bảo hiểm và sử dụng các thiết bị an toàn.
Hiện nay bệnh viện sản nhi an giang đã và đang tiếp nhận và điều trị hầu như tất cả các trường hợp tổn thương phần đầu do chấn thương. Với trang thiết bị đầy đủ phối hợp đa chuyên khoa trong đó chủ đạo là ngoại thần kinh nhi đã mang lại cuộc sống cho nhiều trường hợp tưởng chừng vô vọng. Khi bé có vấn đề tổn thương đầu do chấn thương hay không rõ cơ chế có thể đến khám tại Bệnh Viện Sản Nhi An Giang.