1. Đại cương về bệnh vùi dương vật
– Vùi dương vật (Burried penis) là tình trạng dương vật bình thường về hình dạng nhưng bị chôn vùi vào mô dưới da trước xương mu, thường kèm theo hẹp bao quy đầu, gây khó khăn khi tiểu tiện. Nếu không được điều trị, dị tật này sẽ gây ra những ảnh hưởng về tiết niệu như nhiễm trùng tiểu tái phát, viêm quy đầu xơ và tắc.
– Vùi dương vật được chia làm 3 mức độ (theo Cromie W.J., 1998):
+ Nhẹ: không nhìn thấy dương vật; sờ được dương vật trong ống da dương vật.
+ Trung bình: sờ không có dương vật trong ống da; kéo ống da dương vật xuống xương mu thấy được một phần thân dương vật.
+ Nặng: ống da dương vật nhỏ, ngắn; dương vật chìm sâu trong lớp mỡ trước xương mu.
– Các nguyên nhân gây vùi dương vật:
+ Bẩm sinh: bất thường trong cố định da, cân Dartos với cân Buck khiến dương vật bị trượt ra sau; thiếu da bao thân dương vật.
+ Mắc phải do béo phì.
Hình 1. Vùi dương vật
– Vùi dương vật gây ra lo lắng cho bệnh nhân và thân nhân về tình trạng không thấy dương vật hoặc dương vật quá nhỏ, gây viêm nhiễm bao qui đầu và đường tiết niệu.
2. Chẩn đoán vùi dương vật: chủ yếu dựa vào lâm sàng
– Trẻ đến khám vì không nhìn thấy dương vật; dương vật nhỏ; hẹp bao qui đầu; tiểu phồng bao qui đầu; viêm nhiễm đường tiểu.
Hình 2. Thăm khám vùi dương vật
– Chỉ thấy da quy đầu, không nhìn thấy thân dương vật biểu hiện:
+ Mặt lưng: da vùng mu đến ngay đỉnh bao quy đầu.
+ Mặt bụng: da bìu đến ngay đỉnh bao quy đầu.
– Khi dương vật không cương: không nắn được dương vật từ phần da nhô lên trên xương mu.
– Khi dương vật cương: nắm được một phần dương vật nhô lên khỏi xương mu nhưng ngắn.
– Ấn ngón tay ở gốc dương vật để kéo da dương vật và bao quy đầu về phía xương mu sẽ xác định được thân dương vật, khi buông tay ra thân dương vật lại chìm xuống dưới ngấn da trước xương mu.
3. Chẩn đoán phân biệt
– Dính da dương vật bìu: da ở mặt niệu đạo gốc dương vật đính với da bìu.
– Hẹp bao qui đầu: hẹp bao qui đầu trên trẻ béo phì dễ nhầm lẫn với vùi dương vật.
– Dương vật nhỏ (Micropenis): hình dạng dương vật bình thường, nhưng chiều dài dương vật ngắn hơn 2 lần chuẩn; xét nghiệm Testosteron/máu thấp; có thể đáp ứng với điều trị nội tiết tố nam.
– Vùi dương vật thứ phát: thân dương vật bị vùi trong sẹo da trước xương mu, thường là sau cắt bao quy đầu.
4. Điều trị: cần phải điều trị sớm để
– Mục tiêu điều trị: tái tạo dáng vẻ bình thường của dương vật
– Không cần thiết phẫu thuật đối với vùi dương vật trên trẻ béo phì mà bao qui đầu có thể nong được. Tư vấn khuyến khích tập luyện thể dục- thể thao, giảm cân, đến khi trẻ ở tuổi dậy thì có thể mổ để cắt bớt lớp mỡ trên mu, quanh dương vật
– Chỉ định phẫu thuật:
• Phẫu thuật sớm khi có tình trạng bí tiểu, viêm bao qui đầu mạn tính.
• Có sẹo hẹp nhốt dương vật dưới da mu: Hướng dẫn nong lộn dần làm rộng bao quy đầu. Phẫu thuật để giải phóng dương vật lúc trẻ từ 1-2 tuổi.
– Kỹ thuật mổ: Lipszyc (Hình 3)
Hình 3. Kỹ thuật mổ Lipszyc
Hình 4. Hậu phẫu ngày 1 của bệnh nhi được phẫu thuật
Điều trị Vùi dương vật tại Bệnh viện Sản Nhi An Giang.
– Điều trị sau phẫu thuật:
• Nghỉ ngơi tại giường 1-2 ngày.
• Lưu ống thông tiểu:1-2 ngày.
• Thay băng vết mổ.
• Thuốc: kháng sinh, giảm sưng, giảm đau.
• Thời gian nằm viện: khoảng 3 ngày.
5. Theo dõi và tái khám
– Các biến chứng sớm sau mổ cần được theo dõi:
+ Chảy máu: ít gặp, nếu có chỉ cần băng ép.
+ Nhiễm trùng: thường nhẹ và đáp ứng tốt với điều trị kháng sinh.
+ Phù: đắp ấm.
– Các biến chứng muộn:
+ Dư da quanh quy đầu của dương vật.
+ Vùi dương vật tái phát: được xác định khi dương vật bị kéo một phần hoặc hoàn toàn vào dưới xương mu sau phẫu thuật nhưng vẫn trồi lên khi đè các mô xung quanh xuống.
+ Đau khi dương vật cương: rất hiếm gặp.
– Tái khám định kỳ: sau xuất viện 1-2 tuần, 1-3 tháng, 6 tháng.
BS Trần Xuân Tuấn
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Cromie W.J., Ritchey M.L., Smith R.C., Zagaja G.P. (1998), “Anatomical alignment for correction of buried penis”, J Urol, 160(4), pp. 1482-1484.
2. Trương Nguyễn Uy Linh và cs (2018), “Vùi dương vật”, Ngoại Nhi Lâm Sàng, Nhà xuất bản Y học, tr. 678- 680.