DANH MỤC CHIA SẼ
1. Thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng là gì?
- Thuốc lá điện tử với tên viết tắt tiếng anh là ENDS (Electronic Nicotine Delivery Systems) còn có tên gọi khác là E-Cigarette, người dùng thường gọi là vapes. Vapes hoạt động bằng cách làm nóng dung dịch lỏng hòa tan tạo ra khí rồi hít vào.
- Thuốc lá nung nóng (Heated Tobacco Products-HTPs) sử dụng thiết bị điện tử để làm nóng điếu thuốc, khi đến nhiệt độ đủ cao thì sinh ra các hạt khói được người dùng hít vào.
2. Tình hình sử dụng thuốc lá điện tử hiện nay
- Thuốc lá điện tử không chỉ là phương tiện được sử dụng thay cho thuốc lá điếu ở người nghiện thuốc lá cổ điển mà nó còn là thú vui ở người trẻ. Đáng quan tâm hơn, khi lứa tuổi sử dụng thuốc lá điện tử đang dần trẻ hóa và gia tăng đáng kể. Việc sử dụng Vapes lan rộng nhanh đang được so sánh với việc dịch Covid 19 đang diễn ra.
- Tại Việt Nam:
+ Năm 2015: 1,1% dân số đã từng sử dụng Vapes, 0,2% hiện đang dùng.
+ Năm 2019: lứa tuổi 13-17 tuổi đang sử dụng chiếm 2,6% và có xu hướng gia tăng.
3. Cấu tạo của thuốc lá điện tử
- Thiết bị thuốc lá điện tử bao gồm bộ phận pin, sạc; bộ phận gia nhiệt, dẫn dòng khí; bộ phận chứa ống đựng dung dịch điện tử.
- Thuốc lá điện tử có hai loại:
+ Loại ống chứa dung dịch nắp mở để người sử dụng có thể tự pha trộn, thêm các loại dung dịch khác vào ống.
+Loại ống chứa dung dịch đóng trong một ống kín có kích thước vừa vặn để lắp vào thiết bị điện tử, ống này chỉ sử dụng một lần.
4. Thành phần có trong thuốc lá điện tử ảnh hưởng đến sức khỏe
- Nicotine: Các triệu chứng ban đầu của quá liều nicotine thường bao gồm buồn nôn, nôn, tiêu chảy, quá mẫn, đau bụng, nhịp tim nhanh, tăng huyết áp, thở nhanh, nhức đầu, chóng mặt, xanh xao, rối loạn thính giác hoặc thị giác, vã mồ hôi, ngay sau đó là nhịp tim chậm rõ rệt, nhịp tim chậm và hạ huyết áp. Kích thích hô hấp (tức là thở nhanh) là một trong những dấu hiệu chính của ngộ độc nicotine. Ở liều đủ cao, buồn ngủ, nhầm lẫn, ngất, khó thở, yếu cơ, co giật và hôn mê có thể xảy ra. Ngộ độc nicotine gây tử vong nhanh chóng xảy ra trong vòng vài phút.
- Propylene glycol: khi bị nung nóng có thể tạo thành Propylene oxide-một chất gây ung thư.
- Glycerin hay Glycerol gốc thực vật : khi bị nung nóng và hóa hơi tạo thành Acrolein, có thể gây kích ứng trên đường hô hấp làm hệ hô hấp trở nên nhạy cảm hơn với các tác nhân có hại.
- Kim loại như chì, bạc, thủy ngân… có thể gây ung thư.
- Ngoài ra, người ta vẫn có thể thêm vào các loại thuốc lá này những thành phần gây nghiện khác như:
- Ketamin : Quá liều gây trạng thái cai với mất nhân cách và mất phối hợp, mất điều hòa, loạn nhịp, phì đại cơ, rung giật nhãn cầu, tăng phản ứng và các cơn giật cơ. Với liều lượng rất cao, nhiễm toan, tăng thân nhiệt, nhịp tim nhanh, cao huyết áp nặng, co giật và hôn mê có thể xảy ra; thậm chí là tử vong.
- Cocain: Quá liều có thể gây ra lo lắng, hoảng sợ, kích động, hung dữ, mất ngủ, ảo giác, hoang tưởng, mất khả năng phán đoán, run, co giật và mê sảng. Giãn đồng tử và vã mồ hôi, nhịp tim và huyết áp tăng, tiêu cơ vân, rối loạn đông máu, suy thận.
- Amphetamin gây tăng sự thức tỉnh và sự tập trung, phấn khích và cảm giác hạnh phúc, hoang tưởng. Hồi hộp, run, vã mồ hôi, đau thắt ngực cũng có thể xảy ra khi ngộ độc. Nhịp tim nhanh, rối loạn nhịp tim, đau ngực, tăng huyết áp, chóng mặt, buồn nôn, nôn mửa và tiêu chảy có thể gặp. Các hiệu ứng thần kinh trung ương bao gồm mê sảng cấp và tâm thần. Quá liều cũng có thể gây đột quỵ ((thường là xuất huyết não), co giật, cứng cơ, và tăng thân nhiệt (>40°C); tất cả những ảnh hưởng này có thể gây tiêu cơ vân, có thể dẫn đến suy thận.
- Cần sa gây lo lắng, phản ứng hoảng loạn, hoang tưởng, tâm thần phân liệt, nhịp tim nhanh, xung huyết kết mạc.
5. Tác hại của thuốc lá điện tử đến xã hội, môi trường
- Thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng hiện có xu hướng nhắm tới đối tượng là giới trẻ. Với thiết kế nhiều mẫu mã, màu sắc đa dạng, nồng độ nicotine cao, ENDS hay HTPs đều trở nên hấp dẫn với các bạn trẻ, gây ảnh hưởng xấu đến lối sống hành vi.
- Thuốc lá điện tử sử dụng nhiều hương liệu, hóa chất không phải là từ nguyên liệu như thuốc lá điếu thông thường. Nguyên liệu phối trộn nhiều loại thành phần khác nhau nên có thể bị lợi dụng để sử dụng ma túy thông qua việc phối trộn. Tại Việt Nam, tình trạng tội phạm ma túy trộn các loại ma túy vào các sản phẩm thuốc lá điện tử và hướng vào đối tượng học sinh, sinh viên và giới trẻ đang rất phức tạp và một số vụ việc đã được điều tra, phát hiện.
Nguồn tài liệu tham khảo
- “ Ảnh hưởng của thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng đối với sức khỏe” – TS.BS Nguyễn Viết Nhung – Chủ tịch Hội Phổi Việt Nam, Giám đốc Bệnh viện Lao và bệnh phổi TW
- https://www.msdmanuals.com/vi/chuyen-gia/thuoc-kich-thich-va-cac-chat-gay-nghien
- https://vi.wikipedia.org/wiki/Nicotin
BS Trần Lê Thúy Liễu