BS CKI Đào Thành Trung
1 Đại cương
Thủng dạ dày sơ sinh nguyên phát chiếm khoảng 10-15% các loại thủng đường tiêu hóa ở trẻ sơ sinh. Thủng dạ dày ruột thường xuất hiện ở bé trai, tuy nhiên không có sự khác biệt về giới tính trong thủng dạ dày.
Sinh lý bệnh của thủng dạ dày vẫn đang còn được bàn cãi. Thủng dạ dày nguyên phát do không xác định được nguyên nhân, tuy nhiên, các phẫu thuật viên cho rằng có thể tìm thấy vài nguyên nhân trong hầu hết các trường hợp.
Tỷ lệ tử vong ngày càng cải thiện, tuy nhiên vẫn còn cao và dao động từ 25-50%.
2 Bệnh nguyên
Thủng dạ dày sơ sinh được phân loại khái quát do nguyên nhân nguyên phát, do thiếu máu cục bộ, do chấn thương. Trong nhiều trường hợp, có sự phối hợp của nhiều yếu tố bệnh nguyên.
Thủng dạ dày sơ sinh có thể gặp ở trẻ đủ tháng, non tháng và nhẹ cân so với tuổi thai. Một số trẻ hoàn toàn khỏe mạnh và ổn định trước khi diễn biến thành thủng và một số trẻ khác thì lại có bệnh tiềm ẩn hoặc dị tật bẩm sinh đi kèm. Thủng dạ dày ở thai nhi cũng được ghi nhận và không biết nguyên nhân gây thủng.
Các stress sinh lý như sanh non, sanh ngạt, nhiễm trùng huyết, viêm ruột hoại tử có thể dẫn đến thiếu máu cục bộ trên dạ dày và diễn tiến thủng.
Thủng dạ dày nguyên phát thường xảy ra ở bờ cong lớn. Có nhiều giả thuyết về nguyên nhân thủng: khiếm khuyết các tầng cơ dạ dày, lực tác động trong cuộc sinh, dãn dạ dày trướng hơi,.. được đề cập nhưng chưa giả thuyết nào được chấp nhận rộng rãi.
3 Lâm sàng
Biểu hiện lâm sàng của thủng dạ dày không đặc hiệu và đa dạng. Đa phần xảy ra trong 7 ngày đầu: đỉnh cao là 3 ngày đầu sau sinh. Trong 5 ngày đầu chiễm tới 85% trong số ca thủng dạ dày.
Các khởi phát ở trẻ sơ sinh có thể biểu hiện qua việc bỏ bú, nôn, dịch nôn lẫn máu hoặc bụng trướng nhanh. Các trẻ này dần tiến triển đến suy hô hấp, nhiễm trùng huyết, viêm phúc mạc, dần dần tiến triển đến sốc.
4 Chẩn đoán cận lâm sàng
Dựa trên khai thác bệnh sử, lâm sàng kết hợp hình ảnh học có thể chẩn đoán được thủng đường tiêu hóa.
Các dấu hiệu trên Xquang không sửa soạn:
Khoảng sáng trước gan
Dấu hiệu quả bóng
Hình ảnh túi yên ngựa
Không quan sát được dạ dày
Tụ hơi bìu
ống thông không trong đường tiêu hóa
Siêu âm cho thấy tràn dịch phúc mạc, dịch không thuần trạng
5 Điều trị
Bé thủng dạ dày sẽ có biểu hiện các dấu nhiễm trùng và cần được hồi sức phù hợp.
Phẫu thuật được tiến hành khi xác định có hơi tự do trong ổ bụng và ổn định tình trạng huyết động
Sau mổ, bé tiếp tục được hồi sức điều trị chăm sóc và theo dõi sự phục hồi của trẻ
Bệnh viện sản nhi An Giang đã tiếp nhận các trưởng hợp thủng dạ dày sơ sinh chào đời tại bệnh viện hoặc được chuyển từ các cơ sở y tế khác đến. Quá trình thăm khám theo dõi phát hiện thủng dạ dày sớm, phối hợp các chuyên khoa đưa ra các phương án điều trị phù hợp với tình trạng của từng bé tại từng thời điểm đã giúp bé vượt qua cũng là niềm vui và tụ hào của tập thể bệnh viện.