KHOA YHCT – PHCN
Vào mùa lạnh hoặc thời tiết, nhiệt độ thay đổi đột ngột, như khi thời tiết quá nóng, trẻ đang đỗ mồ hôi người nhà lại cho trẻ đi tắm, bật quạt trực tiếp vào người trẻ hoặc cho trẻ nằm máy lạnh bật nhiệt độ quá thấp so với nhiệt độ bên ngoài sẽ làm trẻ dễ mất cân bằng về thân nhiệt, cơ thể trẻ lại không có sức đề kháng giống như người lớn nên trẻ sẽ dễ cảm lạnh. Biểu hiện đầu tiên là hắt hơi, nghẹt mũi, sổ mũi, ho khan hoặc ho có đàm. Thường gặp ở trẻ dưới 3 tuổi.
Khi trẻ bị bệnh viêm đường hô hấp sẽ có các biểu hiện như sốt, ứ đọng đàm trong mũi miệng, khò khè, khó bú, khó ngũ, bú hoặc ăn thường bị nôn ói. Khi có các triệu chứng trên, các bà mẹ nên đưa trẻ đi khám để được tư vấn và điều trị tại các chuyên khoa. Ngoài ra, trẻ cần được tập vật lý trị liệu hô hấp để lấy hết các chất tiết, đàm nhớt trong mũi, hầu họng, đặc biệt ở trong phế quản, tiểu phế quản ra ngoài. Tại khoa Y học cổ truyền – Phục hồi chức năng thuộc Bệnh viện Sản Nhi An Giang các bác sĩ, kỹ thuật viên (KTV) vật lý trị liệu sẽ dùng các kỹ thuật để tống xuất đàm nhớt và các chất tiết ra ngoài để bé dễ thở, ăn bú, ngủ tốt hơn và nhanh chóng bình phục.
Kỹ thuật an toàn, áp dụng cho hầu hết trẻ em, chỉ không áp dụng cho các bé đang chảy máu mũi (máu cam), mới phẩu thuật vùng hàm mặt, khe hở vòm miệng (chẻ vòm).
Kỹ thuật thông mũi họng ngược dòng tương đối đơn giản nhưng phải do bác sĩ hoặc KTV chuyên khoa thực hiện. Đặt trẻ nằm trên bàn, người nhà giữ hai tay và hai chân của trẻ. KTV vật lý trị liệu cho trẻ nằm nghiêng đầu về một bên. Sau đó dùng nước muối sinh lý natri clorid 0,9% bơm chậm rãi và liên tục vào phía trên lỗ mũi, tạo dòng chảy liên tục từ khoang mũi trên xuống khoang mũi dưới, nhằm làm đàm nhớt loãng ra để dễ dàng đưa đàm nhớt và các chất tiết ra ngoài. Tiếp đến cho trẻ hỉ mũi (nếu trẻ lớn trên 3 tuổi).
Với trẻ nhỏ dưới 3 tuổi không biết tự hỉ mũi, BS, KTV sẽ canh lúc trẻ chuẩn bị thở ra thì dùng ngón tay cái và trỏ đóng kín miệng và mũi trên của trẻ lại, để đưa dòng khí cùng với đàm nhớt và các chất tiết ra ngoài qua lỗ mũi dưới. Sau đó KTV cho trẻ nằm ngửa, dùng ngón tay cái và trỏ của hai bàn tay đóng kín miệng trẻ lại khi trẻ hít vào, để đàm nhớt và các chất tiết còn sót lại trong khoang mũi xuống họng. Khi thấy trẻ chuẩn bị thở ra, KTV dùng ngón cái đặt dưới góc lưỡi rồi dùng một lực nhẹ nhàng di chuyển ngón cái để đưa đàm nhớt và các chất tiết từ hầu họng ra khỏi miệng.
Tóm lại, dùng vật lý trị liệu để lấy đàm nhớt là kỹ thuật dựa vào tính chất vật lý của chất khí để làm thay đổi áp suất trong đường dẫn khí, và theo nhịp thở của trẻ làm long đàm nhớt, đem đàm nhớt ra ngoài nhằm thông thoáng đường thở, giúp trẻ dễ thở hơn, bớt quấy khóc, giảm khò khè, giảm nôn ói, ăn, bú, ngủ tốt hơn.
Thực hiện kỹ thuật vật lý trị liệu hô hấp theo chỉ định của bác sĩ điều trị khi lượng đàm của trẻ nhiều, cản trở đường dẫn khí. Đặc biệt thủ thuật này người nhà không tự ý thực hiện vì có nguy cơ hít sặc./.
Tài liệu tham khảo: Hướng dẫn quy trình kỹ thuật phục hồi chứ năng năm 2017 của Bộ trưởng Bộ Y tế (Kỹ thuật thông mũi họng ngược dòng ở trẻ em) trang 152.