THAY MÁU CỨU SỐNG BỆNH NHI NGỘ ĐỘC METHEMOGLOBIN NẶNG

DANH MỤC CHIA SẼ
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  

          Ths. Bs Đinh Thị Bích Loan

          Ngày 21/6/2022, lúc 8h45 Bệnh viện Sản Nhi An Giang có tiếp nhận một bé gái, 13 tuổi vào viện mẹ phát hiện bé mệt và tím. Tối ngày 20/6, bé than mệt, nôn ói 3 – 4 lần. Sáng ngày 21/6, bé mệt nhiều hơn, co gồng tay chân thì được người nhà đưa đến TTYT huyện, sau đó được chuyển lên BV Sản Nhi An Giang. Bệnh nhi nhập viện trong tình trạng lơ mơ, co gồng 2 tay, môi tím, thở hước, SpO2= 70-74%, tím toàn thân. Ngay lập tức, các y bác sĩ đã chuẩn bị máy thở,  đặt NKQ hỗ trợ hô hấp, kháng sinh, truyền dịch. Do tình

trạng nhập viện trong tình trạng mất ý thức, ba mẹ không biết rõ bé đã sử dụng thuốc, thức ăn hay nước uống gì lạ nên gặp nhiều khó khăn trong chẩn đoán. Do bệnh tím toàn thân, không đáp ứng với thở máy, khi lấy máu xét nghiệm máu bé có màu nâu tím bất thường. Nghi ngờ bé bị ngộ độc Methemoglobin, các bác sĩ đã tiến hành thực hiện test nhanh chẩn đoán MetHemoglobin: dùng ống tiêm 10ml rút 1 ml máu tĩnh mạch bệnh nhi, sau đó rút thêm 9 ml không khí, lắc nhẹ nhiều lần cho hồng cầu tiếp xúc với oxy trong không khí. Kết quả là máu bệnh nhi vẫn giữ màu nâu, không đỏ, chứng tỏ test MetHemoglobin dương tính. Sau đó bác sĩ nhỏ 1 giọt máu của bệnh nhi lên giấy thấm để so với bảng màu tiêu chuẩn ước lượng tỉ lệ % MetHemoglobin. Đây là kỹ thuật thích hợp nhất chẩn đoán trong trường hợp không có máy xét nghiệm đặc hiệu Co-oximetry định lượng nồng độ MetHb trong máu. Xác định bệnh nhi bị ngộ độc Methemoglobin, mức độ nặng, cần sử dụng chất đối kháng là Methylen Blue truyền tĩnh mạch. Đây là một thuốc

hiếm hiện tại không có sẳn ngay cả các bệnh viện lớn mà bệnh nhi lại trong tình trạng nặng. Các bác sĩ bệnh viện Sản Nhi An Giang lập tức hội chẩn, đặt catheter tĩnh mạch trung tâm, chuẩn bị máu và bắt đầu tiến hành thay máu khẩn cho bé. Sau hơn 6 giờ thay máu, tình trạng bé cải thiện dần, da niêm hồng hào hơn, bé tỉnh táo hẳn, tự thở tốt, đư ợc rút ống thở ngay sau khi thay máu. Bệnh ổn định hơn và xuất viện sau 4 ngày điều trị.

        Ngộ độc MetHemoglobin thường do chúng ta ăn uống, có tiếp xúc với các chất gây MetHemoglobin thường gặp như muối nitrit ( hay gặp trong củ dền, cà rốt, nước giếng…), anilin và dẫn xuất, thuốc nhuộm, sơn, nhựa tổng hợp, mực in, Nitrobenzen, Nitrotoluen, loài nấm thuộc chi Gyromitra ( nấm mão), thuốc điều trị như xanh metylen, amylnitrit, acid axetylsalisilic, phenaxetin, sulfamid, nitroglycerin, có thể gây ngộ độc khi sử dụng quá liều hoặc nhầm lẫn…Gần đây thuốc trừ cỏ Tancanil (hoạt chất Butachlor và Propanil) hiện đang được sử dụng rộng rãi trong nông nghiệp để diệt trừ nhiều loại cỏ là một chất có thể gây ngộ độc MetHemoglobin cần được quan tâm. Thật vậy, năm 2020, bệnh viện Sản Nhi An Giang cũng đã tiếp nhận điều trị thành công một bệnh nhi 14 tuổi, ngộ độc MetHemoglobin do uống thuốc diệt cỏ Cantanyl. Do vậy đây là một lời cảnh báo khi sử dụng thuốc Cantanyl trong nông nghiệp cần lưu ý bảo quản cẩn thận, phòng tránh ngộ độc đặc biệt đối với trẻ em.

        Các triệu chứng nghi ngờ nhiễm MetHemoglobin khi da niêm xanh tím ( dấu hiệu quan trọng nhất), đau đầu, mệt mỏi, thở dốc, khám thấy gan to và ấn đau vùng gan, xét nghiệm máu thấy MetHb tăng cao, có tiểu thể Heinz trong hồng cầu, billirubin máu tăng và phối hợp bệnh sử sử dụng hoặc tiếp xúc với các chất gây độc… Tiến triển của bệnh phụ thuộc vào mức độ nhiễm bệnh và loại chất độc. Khi thấy các triệu chứng nặng thêm: da và niêm mạc xanh tím hơn, thở dốc hơn, huyết áp hạ, mất ý thức, co giật, hôn mê, giãn đồng tử, thì tiên lượng rất xấu. Thông thường việc điều trị giải độc MetHb bằng Methylen blue rất hiệu quả, tuy nhiên loại thuốc này rất hiếm, thường không có sẵn trong các bệnh viện, cho nên thay máu hồng cầu lắng cho bệnh nhi là một giải pháp tối ưu hiệu quả cho các trường hợp nặng, góp phần cứu sống bệnh nhi.

                                                              KHOA ICU- BV SẢN NHI AN GIANG

  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  •   
  •