BS. Đào Thành Trung – Khoa Ngoại Nhi

Tai nạn giao thông luôn tiềm ẩn nhiều nguy hiểm, đe dọa tính mạng của nạn nhân. Việc sơ cứu kịp thời và đúng cách tại hiện trường có thể giúp giảm thiểu tổn thương và tăng cơ hội sống sót cho người bị nạn. Một tỷ lệ không nhỏ nạn nhân bị tai nạn giao thông tử vong là do không được sơ cứu, hoặc sơ cứu không đúng cách trước khi đưa tới các cơ sở y tế. Gọi cấp cứu 115 nơi gần nhất, sau đó đánh giá nhanh chóng tình huống, xử lý mối đe dọa đến tính mạng nạn nhân.

1. Tại Sao Sơ Cứu Lại Quan Trọng?

1.1  Giảm thiểu tổn thương:

Ngăn chặn biến chứng: Các biện pháp sơ cứu như cầm máu, cố định vết thương, mở đường thở giúp ngăn chặn các biến chứng nguy hiểm như mất máu quá nhiều, tắc nghẽn đường thở, nhiễm trùng.

Hạn chế tổn thương thêm: Việc sơ cứu đúng cách giúp giảm thiểu tổn thương cho các cơ quan nội tạng, giảm đau và khó chịu cho nạn nhân.

1.2   Tăng cơ hội sống sót:

Mỗi phút đều quý giá: Trong những trường hợp nguy hiểm đến tính mạng, mỗi phút trôi qua đều có thể quyết định đến sự sống còn của nạn nhân. Sơ cứu kịp thời giúp duy trì các chức năng sống cơ bản của cơ thể.

Tạo điều kiện thuận lợi cho cấp cứu: Việc sơ cứu ổn định tình trạng nạn nhân sẽ giúp các nhân viên y tế dễ dàng thực hiện các biện pháp cấp cứu chuyên sâu hơn.

1.3   Giảm đau:

Tạo cảm giác an toàn: Các biện pháp sơ cứu như băng bó, chườm lạnh giúp giảm đau, tạo cảm giác an toàn cho nạn nhân.

Hỗ trợ tinh thần: Việc được quan tâm và sơ cứu kịp thời giúp nạn nhân cảm thấy được an ủi và giảm bớt lo lắng.

1.4        Bảo vệ hiện trường:

Đảm bảo an toàn: Việc sơ cứu đòi hỏi người sơ cứu phải bảo vệ bản thân trước những nguy hiểm tiềm ẩn tại hiện trường như xe cộ, điện giật, chất độc hại.

Ngăn ngừa tai nạn thứ cấp: Các biện pháp cảnh báo giao thông, bảo vệ hiện trường giúp ngăn ngừa các tai nạn thứ cấp có thể xảy ra.

1.5  Hỗ trợ công tác cứu hộ:

Cung cấp thông tin: Người sơ cứu có thể cung cấp thông tin ban đầu về tình trạng nạn nhân cho nhân viên y tế, giúp họ có sự chuẩn bị tốt hơn.

Tiết kiệm thời gian: Việc sơ cứu ban đầu giúp tiết kiệm thời gian vàng để đưa nạn nhân đến bệnh viện..

2. Các Bước Sơ Cứu Tai Nạn Giao Thông

2.1   Đảm bảo an toàn cho bản thân và nạn nhân:

• Bảo vệ bản thân: Mặc quần áo bảo hộ, đeo khẩu trang, găng tay để tránh tiếp xúc với máu và các chất lây nhiễm.
• Kiểm tra hiện trường: Đánh giá tình hình, tìm kiếm các mối nguy hiểm tiềm ẩn như xe cộ đang chạy, điện giật, chất độc hại.
• Cảnh báo giao thông: Dùng các vật liệu sẵn có để cảnh báo các phương tiện khác tránh xa hiện trường.

2.2   Đánh giá tình trạng nạn nhân:

• Kiểm tra ý thức: Khi tiếp cận được người bị nạn, đầu tiên hỏi tên họ là gì. Nếu người bị nạn trả lời được thì họ còn tỉnh táo. Trường hợp nạn nhân không có phản ứng gì, cấu véo nhẹ lên người họ xem có đáp ứng không. Cấu véo không đáp ứng cho thấy nạn nhân đang hôn mê, có thể đang trong tình trạng nguy kịch.
• Kiểm tra hô hấp: Quan sát đường thở, nếu có đất cát, răng giả và các dị vật khác ở miệng, mũi gây cản trở hô hấp, dùng tay móc lấy dị vật làm thông thoáng đường thở. Bằng cách quan sát chuyển động của lồng ngực hoặc áp má lên gần sát mũi nạn nhân, nếu thấy nạn nhân không thở, hoặc thở bất thường, tiến hành ngay hô hấp nhân tạo (hà hơi thổi ngạt, ép tim ngoài lồng ngực). Nếu chưa từng được học cách hô hấp nhân tạo thì không nên làm, mà đề nghị người đi cùng biết làm thực hiện, hoặc gọi 115 yêu cầu hướng dẫn, cho đến khi đội cấp cứu đến. Nếu nạn nhân hôn mê và mũi, miệng có nhiều máu, chất nôn, nhẹ nhàng nghiêng đầu nạn nhân về một bên phòng khi máu, chất nôn tràn vào đường thở.
• Kiểm tra mạch: Sờ vào cổ tay hoặc cổ để kiểm tra mạch.

2.3        Gọi cấp cứu:

• Liên hệ ngay với số điện thoại cấp cứu 115 hoặc cơ sở y tế gần nhất.
• Mô tả chi tiết tình hình, số lượng nạn nhân, vị trí xảy ra tai nạn.

2.4  Sơ cứu tại chỗ:

• Mở đường thở: Nghiêng đầu nạn nhân về phía sau, nâng cằm để mở đường thở.
• Kiểm tra và xử lý các vết thương: Dừng chảy máu bằng cách băng ép, xử lý các vết thương hở. Chảy máu là nguyên nhân chính gây nên tình trạng sốc, do đó bằng mọi cách bạn phải cầm máu bằng được cho nạn nhân. Dùng miếng vải sạch gập thành nhiều lớp, đặt lên miệng vết thương. Nếu nạn nhân tỉnh, bảo họ dùng tay tự ép chặt vào miếng vải đó và bạn sơ cứu cho những nạn nhân khác nặng hơn. Nếu nạn nhân trong tình trạng nặng, dùng khăn, vải… băng ép chặt lên miếng vải. Khi miếng vải thấm nhiều máu, không nên bỏ ra để thay thế miếng vải khác, mà nên đệm thêm lớp vải và quấn thêm nhiều vòng băng. Nếu máu vẫn chảy nhiều và không có bằng chứng của gãy xương, dùng tay ép chặt lên vết thương, đồng thời nâng chân nạn nhân lên cao hơn ngực, như thế sẽ giảm được áp lực máu trong lòng động mạch, sẽ hạn chế chảy máu qua vết thương. Nếu chi thể bị dập nát hoặc đứt rời, nhanh chóng ga-rô cầm máu ngay trên phần tổn thương. Không ga-rô lên cao vì nguy cơ hoại tử phần chi lành. Cần ghi nhớ thời gian ga-rô để báo lại đội cấp cứu, nhớ nới ga-rô sau mỗi 30 phút tránh hoạt tử chi.
• Nếu nạn nhân bị gãy xương: cố định xương gãy với nẹp tạm thời
• Nếu bị bỏng: làm mát vết bỏng bằng nước sạch
• Giữ ấm cho nạn nhân: Dùng chăn, áo quần để giữ ấm cho nạn nhân.
• Không di chuyển nạn nhân: Trừ khi có nguy hiểm hoặc cần di chuyển để sơ cứu, không di chuyển nạn nhân vì có thể làm tổn thương tủy sống.

2.5  Vận chuyển nạn nhân:

• Gọi xe cấp cứu: Đợi xe cấp cứu đến để vận chuyển nạn nhân đến bệnh viện.
• Nếu không có xe cấp cứu: Di chuyển nạn nhân trên một bề mặt phẳng, cố định người bị thương để tránh làm tổn thương thêm.
• Nếu người bị nạn mắc kẹt trong ôtô, họ rất dễ bị gãy xương, chấn thương cột sống, đặc biệt là cột sống cổ. Trong trường hợp này, không nên di chuyển mà để nạn nhân bất động, vì nếu di chuyển, tổn thương của họ trở nên trầm trọng hơn, dễ gây sốc, nguy hiểm đến tính mạng. Khi có tình huống nguy hiểm tại hiện trường (ví dụ nguy cơ chập điện, cháy nổ…), bắt buộc phải di chuyển nạn nhân ra khỏi hiện trường. Trong khi di chuyển nạn nhân cố gắng tránh các động tác làm xoắn vặn, gập cổ, gập người. Tốt nhất là có nhiều người hỗ trợ để giữ thẳng lưng, cổ và chân nạn nhân trong quá trình di chuyển. Nếu nạn nhân gãy xương chi gây biến dạng gập góc, cố gắng giữ nguyên tư thế biến dạng khi di chuyển. Khi di chuyển nạn nhân ra khỏi vùng nguy hiểm, trong điều kiện nào đó (nền đất, bãi cỏ…) nên kéo hơn là bế. Cách tốt nhất để kéo nạn nhân là túm lấy cổ áo hoặc ống quần.

3 Những Điều Cần Lưu Ý

• Không tự ý dùng thuốc: Trừ khi có chỉ định của bác sĩ.
• Không cho nạn nhân ăn uống: Nếu nạn nhân bị bất tỉnh hoặc có khả năng bị chấn thương nội tạng.
• Giữ bình tĩnh: Căng thẳng có thể khiến bạn đưa ra những quyết định sai lầm.

• Không di chuyển nạn nhân quá nhiều: Trừ khi thực sự cần thiết.. Không vận chuyển nạn nhân đi cấp cứu bằng xe máy, xe đạp hay cõng trên lưng. Đặc biệt, không cố lấy những vật nhọn đã găm sâu vào cơ thể nạn nhân, đặc biệt là bụng, ngực, đầu. Các động tác hỗ trợ sơ cứu phải hết sức thận trọng để ngăn ngừa những tổn thương thứ phát, khiến cho tình trạng nạn nhân nặng hơn.

4 Kết Luận

Sơ cứu tai nạn giao thông là một kỹ năng sống quan trọng, có thể giúp bạn cứu sống người khác trong những tình huống khẩn cấp. Hãy trang bị cho mình những kiến thức cơ bản về sơ cứu và thường xuyên luyện tập để sẵn sàng ứng phó với mọi tình huống.