Propranolol là gì?
Propranolol là một loại thuốc thuộc nhóm thuốc chẹn beta. Nó đã được sử dụng trong điều trị huyết áp cao và một số bệnh lý khác trong nhiều thập kỷ. Kể từ năm 2008, nó cũng đã được sử dụng ngoài chỉ định để điều trị bệnh u máu có biến chứng ở trẻ nhũ nhi. Phần lớn u máu ở trẻ nhũ nhi không có nguy cơ biến chứng và không cần điều trị.
Propranolol đường uống có sẵn dưới dạng viên nén và hỗn dịch lỏng. Nó cũng đã được sử dụng dưới dạng thuốc mỡ 1%. Một loại thuốc tương tự, timolol, có sẵn dưới dạng dung dịch bôi ngoài da.
Propranolol hoạt động như thế nào trong bệnh u máu ở trẻ nhũ nhi?
Propranolol được cho là có thể ức chế sự phát triển của các mạch máu và làm co các mạch máu hiện có trong u máu. Nó hoạt động trên các thụ thể beta adrenergic để giảm giải phóng các phân tử tín hiệu tăng trưởng mạch máu (yếu tố tăng trưởng nội mô mạch máu và yếu tố tăng trưởng nguyên bào sợi cơ bản) và bằng cách kích hoạt quá trình chết tế bào theo chương trình.
Khi nào thì nên dùng propranolol?
Trong nhiều trường hợp, u máu nhỏ và ẩn; một khi chúng đã đạt đến kích thước đầy đủ, chúng có thể sẽ từ từ thu nhỏ lại trong vài năm. Những u này không cần điều trị. Tuy nhiên, nên cân nhắc sử dụng propranolol khi có nguy cơ xảy ra biến chứng. Các chỉ định điều trị bao gồm u máu ở trẻ đang phát triển ở những vị trí có nguy cơ cao, nơi chúng có thể cản trở chức năng bình thường như thở, bú, thị giác và thính giác, chẳng hạn như:
- Trong đường thở
- Xung quanh mắt
- Xung quanh miệng hoặc trên môi
- Trong ống tai
- Trên đầu mũi
- Tổn thương lớn trên mặt
- Khu khăn ăn
- Nếp nhăn da
- U mạch máu có bờ dốc hoặc bậc, bề mặt sần sùi hoặc lồi lõm.
- Hội chứng PHACES (u máu vùng mặt kết hợp các tật bẩm sinh khác vùng đầu mặt ngực)
- Hội chứng PELVIS (u máu vùng chậu kết hợp các tật bẩm sinh vùng chậu và niệu dục)
- Nhiều u máu bao gồm các tổn thương nội tạng.
Propranolol có tốt hơn steroid cho bệnh u máu ở trẻ sơ sinh không?
Hầu hết các bác sĩ da liễu và các bác sĩ khác hiện nay thích sử dụng propranolol như một phương pháp điều trị đầu tiên cho những bệnh u máu ở trẻ sơ sinh cần điều trị. Ngày càng có nhiều bằng chứng cho thấy propranolol an toàn hơn và có thể hiệu quả hơn trong điều trị u máu ở trẻ sơ sinh so với steroid toàn thân. Propranolol gây ra ít tác dụng phụ hơn, ít loét hơn và yêu cầu phẫu thuật thấp hơn sau khi điều trị. Một tuyên bố đồng thuận đã được chuẩn bị bởi Mạng lưới Dị tật Mạch máu Australasian và Mạng lưới Da liễu Nhi khoa Australia (2017).
| Hình ảnh trước khi sử dụng Propranolol |
Hình ảnh sau khi sử dụng Propranolol |
Những rủi ro và tác dụng phụ của propranolol là gì?
Propranolol nói chung là an toàn và dung nạp tốt. Các tác dụng phụ không phổ biến và có nhiều khả năng xảy ra ở trẻ nhẹ cân, nhưng có thể bao gồm:
- Huyết áp thấp (hạ huyết áp)
- Nhịp tim chậm lại (nhịp tim chậm)
- Lượng đường trong máu thấp (hạ đường huyết)
- Giấc ngủ không yên
- Cáu kỉnh và quấy khóc
- Tứ chi lạnh
- Táo bón.
Nói chung, khi bắt đầu dùng propranolol nên theo dõi chặt chẽ các ảnh hưởng đến tim mạch và lượng đường trong máu.
Timolol dùng tại chỗ hiếm khi có tác dụng phụ nhưng cần theo dõi các tác dụng trên tim mạch, đặc biệt ở trẻ nhẹ cân.
Propranolol nên được sử dụng thận trọng cho trẻ em có nhiều u máu nếu có liên quan đến các mạch máu trong não hoặc tim. Ví dụ, hội chứng PHACES, hội chứng PELVIS hoặc bệnh u máu sơ sinh lan tỏa.
Propranolol không phải lúc nào cũng hiệu quả, vì vậy u máu có thể tồn tại và tiếp tục phát triển lớn hơn.
Tóm lại:
- Trẻ sơ sinh bị u máu nguy hiểm đến tính mạng, có nguy cơ loét hoặc có nguy cơ gây suy giảm chức năng đáng kể, tác động tâm lý gây biến dạng thể chất cần được điều trị sớm bằng propranolol đường uống.
- Propranolol đường uống an toàn và hiệu quả và ở hầu hết trẻ sơ sinh khỏe mạnh, có thể bắt đầu dùng propranolol đường uống ở cơ sở ngoại trú.
Các phương pháp điều trị khác
Propranolol có thể được kết hợp với laser nhuộm xung (điều trị u máu bề mặt).
Bài dịch: “Propranolol for infantile haemangioma”, Author: Daniel Jun Yi Wong, Medical Student, University of Melbourne, 2012.