Sữa mẹ là thực phẩm hoàn hảo nhất, thích hợp nhất đối với trẻ, có đủ năng lượng và các chất dinh dưỡng cần thiết như đạm, đường, mỡ, vitamin và chất khoáng với tỷ lệ thích hợp, phù hợp cho sự hấp thu và phát triển cho cơ thể con bạn, cung cấp cho con bạn sự khởi đầu tốt nhất trong cuộc sống. Đây là một trong nhiều lý do để Tổ chức Y tế thế giới (WHO) khuyến cáo nuôi con hoàn toàn bằng sữa mẹ ít nhất trong 6 tháng đầu và tiếp tục bú mẹ đến 24 tháng. Và một điều vô cùng quan trọng là nuôi con bằng sữa mẹ không chỉ mang lại lợi ích cho bé, mà còn tốt cho mẹ cũng như cộng đồng nữa !
Những lợi ích khi nuôi con bằng sữa mẹ
Đối với con
Sữa mẹ cung cấp đầy đủ chất dinh dưỡng cần thiết cho em bé trong khoảng 6 tháng đầu đời.
Sữa mẹ có tính đề kháng chống lại bệnh tật, qua trung gian của kháng thể và những bộ phận có chức năng chống nhiễm trùng khác.
Những em bé không bú sữa mẹ có nhiều nguy cơ bị:
Những bệnh phổ biến như viêm đường tiêu hóa, đường hô hấp và nhiễm trùng tai.
Hội chứng Trẻ Đột tử
Cân nặng quá chuẩn và bệnh béo phì
Chỉ số thông minh thấp
Đối với người mẹ
Cho con bú sữa mẹ có tác dụng bảo vệ sức khỏe cho bà mẹ. Những bà mẹ không cho con bú sữa mẹ có nhiều nguy cơ bị ung thư vú và ung thư buồng trứng.
Cho con bú sữa mẹ cũng giúp cho tử cung co hồi tốt, giúp cầm máu sau đẻ, trở lại trạng thái trước khi có thai và giúp làm giảm cân.
Khi cho con bú sữa mẹ hoàn toàn, thường thì kinh nguyệt chậm có trở lại, có thể là một biện pháp tránh thai.
Đối với cộng đồng
Cho con bú sữa mẹ là hình thức sử dụng năng lượng sạch, góp phần bảo vệ môi trường, là hình thức tiết kiệm nguồn thực phẩm, nhiên liệu và năng lượng.
Trẻ em không được nuôi bằng sữa mẹ, thường sẽ cần sử dụng dịch vụ chăm sóc sức khỏe nhiều hơn.
Về chi phí, Cho con bú sữa mẹ vừa tiện lợi vừa không tốn tiền, trong khi mua sữa bột và những vật dụng cần thiết cho việc pha sữa và cho bú lại rất tốn kém.
Về lâu về dài, bà mẹ có con không bú sữa mẹ sẽ tốn kém hơn, người mẹ của trẻ không được nuôi bằng sữa mẹ sẽ phải nghỉ làm thường hơn để chăm sóc cho con
Nuôi con bằng sữa mẹ góp phần bảo vệ môi trường (không thải rác, không thải hóa chất).
Và tình cảm mẹ con được thắt chặt khi bạn cho con bú sữa mẹ
Khi bạn cho con bú sữa giúp bạn và bé gần nhau hơn, việc tiếp xúc với bé tạo sợi dây liên kết giữa bạn và bé, giúp bé dễ dàng thích ứng với việc bú mẹ và môi trường xung quanh, làm tăng tình cảm mẹ và con, bạn sẽ cảm thấy hạnh phúc hơn vì nhìn thấy con mình khỏe mạnh và lớn mỗi ngày trong vòng tay của mình!
Sữa mẹ, có thể tạm chia như sau
Sữa non
Là loại sữa mẹ đặc biệt, được tiết ra trong 3 ngày đầu sau đẻ. Sữa non sánh đặc, có màu vàng nhạt hoặc trong. Sữa non chứa nhiều đạm hơn sữa trưởng thành. Trẻ được bú sữa non trong những bữa bú đầu tiên là rất quan trọng, đặc biệt trong vòng 1 giờ đầu sau sinh. Sữa non đã có sẵn trong vú ngay khi trẻ sinh ra. Không nên cho trẻ bất cứ thức ăn, nước uống nào trước khi trẻ bắt đầu bú mẹ.
Sữa trưởng thành
Sau khoảng 3-4 ngày sữa non chuyển sang sữa trưởng thành. Số lượng sữa nhiều hơn làm 2 bầu vú bà mẹ đầy, căng cứng. Còn được gọi là hiện tượng xuống sữa.
Sữa đầu bữa
Là sữa được tiết ra đầu bữa bú của trẻ. Sữa đầu bữa có màu trắng trong, số lượng nhiều và cung cấp nhiều đạm, đường, nước và các chất dinh dưỡng khác.
Sữa cuối bữa
Là sữa được tiết ra cuối bữa bú của trẻ. Bầu vú mẹ lúc này đã hết căng. Sữa cuối bữa có màu trắng đục vì chứa nhiều chất béo hơn sữa đầu bữa. Chất béo cung cấp nhiều năng lượng cho trẻ giúp trẻ lớn nhanh hơn.
Về khả năng đáp ứng nhu cầu năng lượng của trẻ từ sữa mẹ
Trong 6 tháng đầu sau đẻ, sữa mẹ đáp ứng đầy đủ nhu cầu năng lượng, các chất dinh dưỡng và nước cho trẻ khi bú mẹ hoàn toàn, từ 6-12 tháng tuổi sữa mẹ cung cấp 70% nhu cầu, từ 1-2 tuổi sữa mẹ cung cấp 30-40% nhu cầu.
Vì sao phải cho bé bú mẹ càng sớm càng tốt ngay sau khi sinh?
Các bạn nên cho con bú sữa mẹ càng sớm càng tốt ngay sau sinh, để tận dụng nguồn sữa non rất giàu dinh dưỡng và chất diệt khuẩn. Cho bé bú sớm trong vòng 1 giờ đầu sau sinh giúp bé được nhận sữa non. Sữa non được xem là chất miễn dịch đầu tiên của trẻ, sữa non có rất giàu chất đạm cũng như các kháng thể, bạch cầu và các vitamin. Kháng thể này không chỉ bảo vệ bé rất tốt trong 6 tháng đầu đời mà còn giúp bé phát triển trí não, tăng cường sức đề kháng. Sữa non là sữa sạch, nguyên chất và có khả năng kháng khuẩn. Cho bé bú mẹ sớm và thường xuyên, đặc biệt cùng với phương pháp tiếp xúc da-kề-da sớm giữa mẹ và bé sẽ giúp bé ổn định thân nhiệt, tần số hô hấp, nồng độ đường trong máu cho bé …. Nuôi con bằng sữa mẹ không chỉ có lợi cho bé mà còn có nhiều tác dụng tốt đối với người mẹ thông qua việc cho bé bú đã kích thích sự giải phóng hóc môn ocytoxin trong cơ thể mẹ. Hóc môn này làm co dạ con và giảm mất máu sau khi sinh. Những phụ nữ đã từng cho con bú thì nguy cơ bị ung thư vú, ung thư buồng trứng thấp hơn rất nhiều so với những người phụ nữ chưa từng cho con bú.
Tư thế bú đúng
Tùy điều kiện mẹ có thể cho trẻ bú ở tư thế nằm hay ngồi nhưng phải đảm bảo bà mẹ và trẻ đều ở tư thế thoải mái, thư giãn. Đầu và thân trẻ phải nằm trên cùng một đường thẳng. Bụng trẻ áp sát vào bụng mẹ. Mặt trẻ quay vào vú mẹ và mũi trẻ đối diện với núm vú. Đỡ toàn bộ cơ thể trẻ
Cách ngậm bắt vú đúng
Quầng vú ở phía trên miệng trẻ còn lại nhiều hơn quầng vú ở phía dưới. Miệng trẻ mở rộng. Môi dưới hướng ra ngoài. Cằm trẻ chạm vào vú mẹ.
Cho bé bú bao nhiêu lần thì đủ?
Cho bé bú bất cứ lúc nào bé đòi, bất kể ngày hay đêm, khi nào bé đòi hãy cho bé bú. Có nghĩa là cứ để bé bú cho đến khi nào bé no bụng và tự nhả vú ra thì thôi. Nhu cầu bú sữa của mỗi bé mỗi khác. Nhiều thì có thể từ 10 đến 15 lần hoặc ít thì từ 6 đến 8 lần trong 24 tiếng. Có bé bú nhanh, có bé bú chậm. Có bé thì bú liên tục, xong nghỉ một lát rồi bú tiếp và có bé thì cứ như là “nhơi vú cả ngày”. Đừng ráng ép con bú quá mức. Trẻ sinh ra vốn có bản năng tự biết bú đến khi nào đủ cho nhu cầu của cơ thể. Hãy tôn trọng sự thay đổi về cách bú sữa của bé, chúng ta chỉ làm theo thôi.
Làm sao để biết có đủ sữa hay không?
Nhiều bà mẹ thường cứ lo không biết mình có đủ sữa cho con bú hay không. Nguyên nhân làm cho lượng sữa ít đi, thường là do người mẹ không cho con bú sữa mẹ thường xuyên, hoặc cho bú không đúng cách. Rất hiếm khi mẹ không đủ sữa cho con bú. Chỉ có một thiểu số không thể cho con bú sữa mẹ được vì lý do sức khỏe thể chất.
Để biết em bé bú có đủ hay không, chúng ta hãy để ý những dấu hiệu như: Em bé có lanh lợi và hầu như lúc nào cũng cười? Mỗi lần bé đòi bú là cho bú và ít nhất là 6 lần mỗi ngày? Mỗi ngày thay cho em bé ít nhất là 6 cái tã vải, nước tiểu có màu vàng nhạt, hoặc 5 cái tã giấy đầy nước tiểu? Xem bé có đi tiêu đều và phân có mềm không? Trẻ lớn tháng hơn có thể đi ít lại. Theo dõi cân nặng, chiềù dài em bé …..
Chế độ dinh dưỡng của bà mẹ nuôi con bú
Trong thời gian nuôi con bằng sữa mẹ, người mẹ cần được cung cấp thêm năng lượng để tạo sữa, cần có thời gian để nghỉ ngơi, lao động vừa phải. Bà mẹ sẽ bị suy dinh dưỡng nếu cung cấp các chất dinh dưỡng và năng lượng không đủ nhu cầu. Bà mẹ ăn uống đầy đủ sẽ có đủ sữa và chất lượng sữa tốt cho con bú. Nên ăn thêm các loại thực phẩm giàu dinh dưỡng như tôm, cua, cá, trứng, sữa, thịt, đậu đỗ, lạc vừng, rau xanh và quả chín. Nên ăn nhiều bữa và ăn nhiều hơn bình thường. Uống nhiều nước (1,5 đến 2 lít/ngày hay nhiều hơn, uống theo nhu cầu ). Không nên ăn các loại thức ăn nhiều gia vị (ớt, tiêu, hành tỏi). Không uống rượu, cà phê và hút thuốc lá. Chỉ dùng thuốc khi có sự hướng dẫn của cán bộ y tế… ./.
BS Lê Min Tín