BS Trần Thị Ngọc Hòa, Khoa YHCT-PHCN
Gánh nặng bệnh tật của việc sử dụng thuốc lá:
Việt Nam nằm trong nhóm 15 nước có số người hút thuốc lá nhiều nhất thế giới. Theo điều tra toàn cầu về sử dụng thuốc lá ở người trưởng thành năm 2010, tỷ lệ hút thuốc ở nam giới là 47,4%, nữ giới 3,4%, trong đó có tới 26% thanh thiếu niên độ tuổi từ 15 – 24 hút thuốc lá. 33 triệu người không hút thuốc nhưng thường xuyên hít phải khói thuốc thụ động trong nhà. 5 triệu người không hút thuốc nhưng hít phải khói thuốc tại nơi làm việc.
Tỷ lệ hút thuốc lá cao đã gây ra tác hại rất lớn về mặt sức khỏe và kinh tế tại Việt Nam. Theo tổ chức y tế thế giới, mỗi năm tại Việt Nam có khoảng 40.000 người tử vong vì các bệnh do sử dụng thuốc lá. Dự báo tới năm 2020, nếu không có biện pháp can thiệp kịp thời, Việt Nam sẽ có số người chết do sử dụng thuốc lá sẽ nhiều hơn số người chết do HIV/AIDS, lao, tai nạn giao thông và tự tử cộng lại. Số người tử vong sẽ là 70.000 ca/năm vào năm 2030. Theo điều tra tại bệnh viện K năm 2000, tỷ lệ bệnh nhân ung thư phổi có hút thuốc lá là 96,8%. Nghiên cứu của viện chiến lược và chính sách y tế năm 2011 cũng cho thấy bệnh tật và tử vong sớm do thuốc lá chiếm 12% tổng gánh nặng bệnh tật trong nam giới Việt Nam.
Xu hướng gánh nặng bệnh tật chuyển từ các bệnh lây nhiễm sang các bệnh không lây nhiễm và gia tăng nhanh chóng (năm 1986, bệnh không lây chiếm 39%, năm 2008 tăng lên 75%). Các bệnh có nguyên nhân chính từ sử dụng thuốc lá như đột quỵ, mạch vành, bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính, ung thư phổi,… là những nguyên nhân hàng đầu gây ra tử vong ở cả nam và nữ.
Tổn thất kinh tế của việc sử dụng thuốc lá:
Mặc dù ngành công nghiệp thuốc lá có những đóng góp cho ngân sách quốc gia, nhưng phần đóng góp của ngành công nghiệp thuốc lá không đủ để bù đắp những tổn thất kinh tế và sức khỏe do sử dụng thuốc lá gây ra đối với cá nhân, gia đình và xã hội. Những tổn thất này bao gồm chi tiêu cho hút thuốc, chi cho khám, điều trị bệnh liên quan đến hút thuốc, tổn thất do mất khả năng lao động vì ốm đau và tử vong sớm, tổn thất do cháy nổ, ô nhiễm môi trường,…
Năm 2012, người dân Việt Nam đã chi mua thuốc lá với số tiền là 22 nghìn tỷ đồng. Ngoài tổn thất do chi mua thuốc hút, tổng chi phí điều trị và tổn thất do mất khả năng lao động vì ốm đau, tử vong sớm do hút thuốc lá gây ra là hơn 23 nghìn tỷ đồng một năm.
Chi tiêu cho mua thuốc lá làm giảm các chi tiêu thiết yếu khác của hộ gia đình, đặc biệt là các hộ gia đình nghèo. Tiền mua thuốc lá làm giảm các khoản chi cho giáo dục, lương thực thực phẩm, chăm sóc sức khỏe,… một cuộc điều tra mức sống hộ gia đình cho thấy, phải tiêu tốn 5% thu nhập của gia đình vào thuốc lá. Ở những hộ này, khoản tiền mua thuốc lá thậm chí cao hơn khoản tiền chi cho y tế và giáo dục. Nếu người hút thuốc lá nghèo bỏ thuốc, họ sẽ có nhiều tiền hơn để mua thức ăn, để trả tiền học cho con em mình.
Tài liệu tham khảo: Tài liệu truyền thông phòng chống tác hại thuốc lá năm 2015, Quỹ phòng chống tác hại thuốc lá (VINACOSH)