BS. Nguyễn Ngọc Hiếu
Vi rút Zika được tìm thấy đầu tiên từ một con khỉ Rhesus trong rừng Zika của Uganda vào năm 1947. Gần đây, năm 2015 dịch bệnh phát ở châu Mỹ (Brazil và Columbia), châu Phi (Cabo Verde).
Là bệnh truyền nhiễm cấp tính có thể gây thành dịch. Muỗi vằn mang mầm bệnh là trung gian truyền bệnh. Một số bằng chứng gợi ý vi rút có thể lây truyền qua đường máu, từ mẹ sang con khi sinh và qua đường tình dục, tuy nhiên sự ghi nhận này là rất hiếm.
Các dấu hiệu nào để nhận biết bệnh do nhiễm vi rút Zika?
- 80% các trường hợp nhiễm vi rút Zika không có biểu hiện gì.
- Bệnh thường khởi phát đột ngột với các dấu hiệu:
• Người bệnh thường sốt nhẹ 37.5°c đến 38°c
• Ban nổi gồ lên trên mặt da
• Đau đầu, đau mỏi cơ khớp
• Viêm kết mạc mắt
- Bệnh thường nhẹ, tự khỏi không cần đến bệnh viện
- Vi rút tồn tại trong máu một tuần hoặc lâu hơn trên vài bệnh nhân
- Bệnh nhân có thể có miễn dịch bảo vệ.
Bệnh gây ra những biến chứng gì? (còn đang nghiên cứu)
1. Chứng đầu nhỏ ở trẻ sơ sinh.
- Không phải bà mẹ mang thai nào bị nhiễm vi rút Zika đều sinh ra những đứa trẻ có chứng đầu nhỏ, chứng đầu nhỏ do rất nhiều nguyên nhân như: chiếu phóng xạ, hội chứng nghiện rượu, hội chứng Phenylcetone niệu của mẹ, ngạt người mẹ, người mẹ bị nhiễm trùng thời kỳ mang thai hoặc nguyên nhân ở nhiễm sắc thể, bệnh lý về gen.
- Gần đây, người ta phát hiện trong nước ối của phụ nữ có thai bị chứng đầu nhỏ có sự hiện diện của vi rut Zika. Trong năm 2015 có sự gia tăng đột biến các trường hợp đầu nhỏ tại Brazil (đất nước có số người mắc cao nhất).
2. Hội chứng Guillain-Barré:
- Đây là một hội chứng gây yếu liệt đồng đều hai bên bắt đầu từ chân và lan dần lên trên, đặc biệt là liệt cơ hô hấp bệnh nhân có thể tử vong.
- Năm 2015, Brazil ghi nhận nhiều bệnh nhân mắc hội chứng này có tiền sử trước đó nhiễm vi rút Zika. Tại French Polynesia trong 42 người mắc hội chứng Guillain-Barré có 88% trường hợp có nhiễm vi rút Zika.
Bệnh có điều trị được không?
- Chưa có thuốc điều trị đặc hiệu, điều trị triệu chứng là chính bao gồm: Nghỉ ngơi, hạ sốt bằng paracetamol. Cho người bệnh uống đủ nước oresol hoặc nước sôi để nguội, nước trái cây. Nếu có viêm kết mặc mắt, vệ sinh mắt bằng dung dịch nước muối sinh lý NaCl 0.9%.
- Theo dõi các biểu hiện tổn thương thần kinh như yếu, liệt cơ,…
- Đối với phụ nữ có thai cần đi khám mỗi 2 tuần một lần để theo dõi bất thường về thai nhi và có hướng xử trí kịp thời.
Phòng bệnh bằng cách nào?
- Không có thuốc phòng ngừa đặc hiệu, phòng ngừa tương tự như phòng ngừa SXH.
- Phun/xịt hóa chất: gần đây có thông tin hóa chất Pyriproxyfen có liên quan đến chứng đầu nhỏ ở trẻ. Giám đốc CDC (Trung tâm kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh) Hoa kỳ tại VN khẳng định chưa tìm thấy mối liên quan giữa thuốc này với chứng đầu nhỏ.
- Các khuyến cáo của tổ chức y tế thế giới đối với phụ nữ mang thai:
• Mẹ bị Zika cho con bú bình thường vì không tìm thấy Zika trong sữa mẹ.
• Mẹ du lịch hoặc sống trong vùng có dịch lưu hành mà không tìm thấy vi rút Zika, theo dõi thai kỳ chặt chẽ.
• Khi đến vùng có Zika lưu hành nên tư vấn cán bộ y tế trước và sau khi trở về.
• Không để bị muỗi chích.
NGUỒN TỪ CỤC Y TẾ DỰ PHÒNG