TỔNG QUAN DỊ TẬT TỬ CUNG BẨM SINH
Tử cung là một cơ quan trong hệ thống cơ quan sinh sản ở nữ giới, có hình dạng như quả lê lộn ngược. Bình thường tử cung dài khoảng 6-8cm, độ dày khoảng 2-3cm, chiều rộng khoảng 4-5cm.
Buồng tử cung là nơi để tinh trùng và trứng thụ tinh, làm tổ và hình thành nên thai nhi, em bé sẽ phát triển, lớn lên trong suốt 40 tuần thai kỳ.
Trong nghiên cứu chung của các chuyên gia trên thế thế giới thì tỷ lệ dị tật tử cung bẩm sinh ở phụ nữ là khoảng 5,5%, đối với phụ nữ vô sinh thì tỷ lệ là 8% và 13,3% ở phụ nữ có tiền sử sẩy thai tái phát và 24,5% với những trường hợp sẩy thai và vô sinh.
NGUYÊN NHÂN DỊ TẬT TỬ CUNG BẨM SINH
Hầu hết các khiếm khuyết hay dị tật thường liên quan đến các nguyên nhân đa gen và đa yếu tố.
Ống Muller kém phát triển hoặc thiểu sản: ống Muller phát triển kém hoặc bị thiểu sản sẽ khiến tử cung thay đổi, bệnh nhân có thể không có âm đạo.
Khiếm khuyết hợp nhất ở bên: là tình trạng cơ quan sinh dục mất đi khả năng hợp nhất có thể gây ra tình trạng tử cung đôi, tử cung 2 sừng.
Khiếm khuyết hợp nhất theo chiều dọc: điều này dẫn tới sự hình thành và phát triển vách ngăn âm đạo.
PHÂN LOẠI DỊ TẬT TỬ CUNG BẨM SINH
Theo hiệp hội y học sinh sản Hoa Kỳ thì có 5 dị tật tử cung bẩm sinh thường gặp:
Không có tử cung: là bất thường hiếm gặp ở phụ nữ thường không có tử cung hoặc tử cung rất nhỏ, âm đạo có chiều dài rất ngắn hoặc là không có âm đạo và đặc biệt không có kinh nguyệt nhưng có buồng trứng.
Tử cung 1 sừng: hình dạng tử cung giống hình quả chuối và thường chỉ có một ống dẫn trứng duy nhất .
Tử cung đôi: là bất thường khi người phụ nữ có 2 buồng tử cung và có thể có 1 hoặc 2 cổ tử cung, âm đạo.
Tử cung 2 sừng: là bất thường về hình dạng và cấu trúc của tử cung khiến phần đáy tử cung chia đôi, làm cho hình dáng tử cung như hình trái tim.
Tử cung có vách ngăn: là loại dị tật tử cung bẩm sinh phổ biến nhất và có thể dẫn đến tăng tỷ lệ sẩy thai. Xuất hiện một vách ngăn chia đôi lòng tử cung thường ảnh hướng đến phần đáy tử cung.
TRIỆU CHỨNG DỊ TẬT TỬ CUNG BẨM SINH
Hầu hết các bất thường tử cung bẩm sinh đều không có triệu chứng nên phần lớn chúng được phát hiện một cách tình cờ. Trong khi hầu hết phụ nữ bị dị tật tử cung đều có thể sinh sản bình thường, một số có thể gặp bất lợi.
Một số trường hợp bệnh nhân có một vài triệu chứng, dấu hiệu liên quan:
Đau vùng chậu theo chu kỳ hoặc mãn tính.
Vô kinh hoặc thiểu kinh (số ngày có kinh thường dưới 2 ngày).
Kinh nguyệt kéo dài (rong kinh > 7 ngày).
Viêm vùng chậu theo chu kỳ do nhiễm trùng đường sinh dục trên hoặc nhiễm trùng huyết.
BIẾN CHỨNG DỊ TẬT TỬ CUNG BẨM SINH
Xuất huyết tử cung bất thường.
Đau vùng chậu theo chu kỳ hoặc không theo chu kỳ.
Nhiễm trùng sinh dục.
Lạc nội mạc tử cung.
Sẩy thai, sẩy thai tái phát.
Vô sinh.
Sinh non.
Vỡ sừng.
Chảy máu trước và sau sinh.
Tăng tỉ lệ mổ lấy thai.
CHẨN ĐOÁN
Tiêu chuẩn vàng chẩn đoán dị tật bẩm sinh tử cung trước đây là nội soi kết hợp và soi tử cung, mặc dù có tính chất xâm lấn. Các phương thức hình ảnh như siêu âm, chụp ảnh hysterosalpingogram (HSG), siêu âm và chụp cộng hưởng từ (MRI) là những phương thức ít xâm lấn hơn để sàng lọc và phân loại các dị tật tử cung khác nhau. Trong khi siêu âm qua ngã âm đạo 2D thông thường (TVS) và HSG được coi là phương thức sàng lọc tốt, thì siêu âm 3D và MRI có thể chẩn đoán và phân loại chính xác các loại dị tật bẩm sinh tử cung, vì chúng có thể xác định cả đường viền tử cung bên ngoài và bên trong.
ĐIỀU TRỊ
Dựa trên từng loại dị dạng tử cung bẩm sinh, mức độ nghiêm trọng cũng như nhu cầu của bệnh nhân để lựa chon các phương án điều trị phù hợp. Không phải các dị tật tử cung bẩm sinh đều cần tiến hành điều trị có trường hợp bị dị dạng tử cung bẩm sinh nhưng bệnh nhân đó vẫn có khả năng mang thai và em bé vẫn có thể phát triển một cách bình thường.
Dị tật bẩm sinh không có tử cung gây vô sinh hiện nay chưa thể ghép tử cung, vì vậy với những phụ nữ không có tử cung bẩm sinh hay mắc phải có nhu cầu sinh sản nếu chức năng buồng trứng bình thường thì có thể làm thụ tinh trong ống nghiệm và nhờ người khác mang thai hộ.
Tử cung 1 sừng thường gặp khó khăn có thai tự nhiên, có thể hỗ trợ bằng thụ tinh trong ống nghiệm hoặc bơm tinh trùng.
Tử cung đôi là một dị tật không phải là chỉ định điều trị bằng phẫu thuật hoặc chấm dứt thai kỳ bằng phương pháp mổ lấy thai.
Can thiệp phẫu thuật thường không được chỉ định trong trường hợp không có khó khăn về sinh sản đối với tử cung 2 sừng.
Tử cung có vách ngăn có thể điều trị phẫu thuật nội soi buồng tử cung cắt vách ngăn.
BsCKI Nguyễn Thị Ngọc Huyền
Tài liệu kham thảo
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC9518538/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8911320/
https://radiopaedia.org/articles/septate-uterus?lang=us
https://radiopaedia.org/articles/bicornuate-uterus?lang=us
https://radiopaedia.org/articles/unicornuate-uterus